Sylwester i Nowy Rok – polskie obyczaje
31.12 potocznie zwanym Sylwestrem to ostatni dzień roku, który nocnymi zabawami, balami, tanecznym krokiem i wznoszonymi toastami wprowadza nas w Nowy Rok. Nazwa Sylwester ma swoją legendę. Jak głosiła przepowiednia Sybilli w roku 1000-cznym miał nastąpić koniec świata za sprawką latającego potwora o imieniu Lewiatan. Według tego podania ziejący ogniem smok, śpiący w lochach Watykanu, uwięziony tam i zakneblowany papieską pieczęcią przez papieża Sylwestra I-go miał się obudzić w ostatnią noc w 999/1000 roku, zerwać pieczęcie, przerwać okowy i ziejąc siarką i ogniem miał spalić ziemię i niebo. Kiedy więc nastał ten przełomowy dzień w roku rok a kolejny papież przybrał imię Sylwester II zarówno w Rzymie jak i całej katolickiej Europie zapanowało przerażenie, ludzie kryli się w domach, odprawiali różne rytuały i pokutę w oczekiwaniu na koniec świata oraz niechybną śmierć w płomieniach i śmierdzącej siarce. Kiedy więc nastała północ, a rzeczony smok się nie pojawił na moście Św. Anioła, a sam Watykan oraz Rzym pozostały nietknięte, ludzie swoją rozpacz i strach zamienili na szaleńczą wręcz radość.
Rzesze Rzymian wyległy więc na ulice i place miasta, tańcząc, pijąc trunki, tańczyli w świetle płonących pochodni. Natomiast sam papież Sylwester II pobłogosławił zarówno całemu miastu jak i światu na nowy rok, nowy wiek oraz na nowe tysiąclecie. Właśnie ku pamięci tamtej nocy i przepowiedni w ostatni dzień roku organizowane są zabawy, maskarady i bale, a ku pamięci papieża przyjął właśnie nazwę od jego imienia. W Polsce wszystkie te sylwestrowe swawole są generalnie młodą tradycją. Jeszcze w XIX w. były rzadkością, a jeśli już to obchodzono je głównie w dużych miastach i oczywiście tylko ludzi zamożnych. Zdecydowanie starsze od nich są zwyczaje ludowe. W Polsce w przeszłości ów magiczny wieczór sylwestrowy przypominał nieco Wigilię z tą różnicą, iż nie był przestrzegany ścisły post a wręcz przeciwnie pozwalano sobie na wykwintne smakołyki i przednie trunki (w zależności od zamożności) i oczywiście nie dzielono się opłatkiem. W prawie każdym domu pieczono całe mnóstwo specjalnych chlebków i bułeczek. Wszyscy domownicy spożywali je na zdrowie i pomyślność, a nawet zanoszono je bydłu do obory, aby dobrze się chowało. Przygotowywano również „gościniec” przeznaczony dla sąsiadów i kolędników, których spodziewano się następnego dnia, czyli w Nowym Roku. Najciekawsze powstawały na Kurpiach, Podlasiu oraz w niektórych rejonach Warmii i Mazur. Zarówno w przed dzień Nowego Roku jak i święto Trzech Króli pieczono figurki z ciasta. Przedstawiały one zwierzęta domowe, a także leśne żyjące dziko. Robiono też specjalne kręgi z ciasta, w których umieszczano postacie zwierzątek, a w samym środku umieszczana była figurka przedstawiająca gospodarza, kobietę z dzieckiem na ręku, pasterza albo myśliwego. Następnie figurki były dzielone między domownikami, ale przede wszystkim między dziećmi.
Wszystkie te obrzędy odbywały się przy świętych obrazach, ikonach i ołtarzykach, aby zapewniały wszystkim szczęście i dobrobyt w Nowym Roku. Z kolei na Pomorzu późnym wieczorem lub w Nowym Roku obwiązywano słomą drzewka owocowe i wtykano w nie krzyżyki z ciasta co miało zapewnić urodzaj. Wieczorem natomiast panny wróżyły sobie o miłości i małżeństwie (tak jak w Andrzejki) lejąc wosk do wody. Obecnie w wielu miastach większych i mniejszych o północy można usłyszeć salut armatni, dzwony kościelne, zapalają się sztuczne ognie i race, pękają kolorowe petardy. Mieszkańcy wychodzą na place, ulice, skwery, aby wspólnie świętować na świeżym powietrzu i gołym niebie nadejście Nowego Roku. Wszędzie czy to na zorganizowanych balach, czy małych domowych imprezach albo po prostu ulicach, strzelają korki od szampana, wszyscy wznoszą toast noworoczny i składają sobie życzenia. Ten niepowtarzalny dzień należy przeżyć w dobrym nastroju i zgodzie, przy suto zastawionym stole, aby ten nadchodzący cały rok był dostatni, pomyślny, urodzajny i wesoły. Istnieje też taki przesąd, iż w Nowym Roku do domu jako pierwszy powinien wejść mężczyzna, który zapewni domostwu dostatek i harmonię. Natomiast jeśli będzie to kobieta wróży to kłótnie, kłopoty i niesnaski przez cały rok. Są też pewne przysłowia i podania odnośnie do pogody i urodzaju. Jeśli np. 1.01. będzie mroźny i słoneczny to oznacza, iż cały nadchodzący rok będzie obfity i radosny.
Wróżby te pokazują przysłowia takie jak:
- Jak Nowy Rok jasny i chłodny to cały roczek pogodny i płodny
- Gdy w Nowy Rok w nocy jasno- będzie w gumnach ciasno
- Gdy Nowy Rok mglisty, zjedzą kapustę glisty.
Kiedyś i obecnie również obserwuje się niebo w pierwszych 12-stu dniach roku, aby odgadnąć pogodę w kolejnych miesiącach. W całym okresie świątecznym jak i noworocznym przychodzili do domów kolędnicy. Wśród nich były dzieci z ubogich rodzin z plecakami na żywność trzymając w rękach grube knagi do obrony przed podwórkowymi psami.
Gdy wchodziły do gospodarskich obejść uderzały kijami w strzechę, w domu natomiast zrzucały nich słomę z powały i wołały:
- Drobami, dropami, drabami, żeby się darzyło, mnożyło, rodziło, kopiło, pszenica, jarzyca i żytko było…!
Mało tego potrafiły również poprzewracać furtki i płoty, powkładać w kominy stare szmaty, wygonić bydło z obory, pochować narzędzia, rozlać pomyję i inne jeszcze psikusy.
Gospodarze jednak cierpliwie to wszystko znosili bowiem wiadome było, że:
- Gdzie drab w domu szczęście w domu będzie, krowa się ocieli, dziewka za mąż wyjdzie.
Nowy Rok to też czas, kiedy wszyscy składamy sobie życzenia i podejmujemy własne deklaracje i postanowienia. Jedni chcą zmienić pracę, inni rzucić palenie a jeszcze inni zmienić stan cywilny. Więc jak obyczaj stary karze wszystkim Wam życzymy, aby wszystko się ziściło a szczęście Was nie opuszczało. Do Siego Roku.
Other entries
Trendy technologiczne na 2023 rok
W obecnym świecie, w którym królują już różne technologie, z dnia na dzień powstają kolejne bardziej zaawansowane rozwiązania. To właśnie dzięki tym technologiom niektórzy stawiają na rozwój rozszerzonej rzeczywistości, aby stworzyć kopię realnego świata. Dzięki takim...
Czy programista zostanie zastąpiony przez Sztuczną Inteligencję?
AI, czyli sztuczna inteligencja jest nam znana od mniej więcej 70-ciu lat. Kiedyś przemysł filmowy pokazywał filmy z udziałem AI, gdzie wysoko rozwinięte maszyny i roboty zdominowały Świat, ale na szczęście do takich scenariuszy daleko, co wcale nie oznacza, że to...
Chmura obliczeniowa – jej zalety i wady
Chmura obliczeniowa to istotny fenomen w dzisiejszych czasach. Znalazła zastosowanie w praktycznie każdej działalności bez względu na jej wielkość. Zarówno małe, jak i duże firmy potrafią w pełni wykorzystać jej możliwości. Najtrudniejszy jest pierwszy krok, kiedy się...